Fentanyl - opioid mocniejszy niż morfina
Substancje - 2022-05-18

Fentanyl - opioid mocniejszy niż morfina

Mateusz Fudala

Fentanyl - opioid mocniejszy niż morfina

Fentanyl po raz pierwszy został zsyntetyzowany w Belgii przez Paula Janssena w roku 1959 jako substancja wykazująca chemiczne podobieństwo do petydyny pod względem działania opioidowego. Następnie w roku 1968 został dopuszczona do obiegu w medycynie jako lek znieczulający.

DZIAŁANIE

Fentanyl jako substancja z grupy opioidów oddziaływuje na receptory opioidowe jako ich agonista, w szczególności na receptor μ, którego pobudzenie powoduje takie efekty jak euforię, zwiększony próg bólu, zatrzymuje perystaltykę jelit oraz powoduje depresję ośrodka oddechowego. Ośrodek oddechowy znajduje się pniu mózgu, który reguluje jego pracę. Opioidy (ale nie tylko) powodują hamowanie aktywności pnia mózgu, co prowadzi do jego nieodpowiedniego działania, skutkując właśnie depresją oddechową. Substancja ta w mniejszym stopniu działa również na inne receptory opioidowe (δ,κ). W porównaniu do morfiny fentanyl oddziałuje na ciało człowieka około 75-100 razy mocniej w przeliczeniu na dawkę. Dzieje się tak ze względu na dobrą rozpuszczalność fentanylu w tłuszczach, co pozwala na bezpośrednie dojście substancji do mózgu.

EFEKTY ZAŻYCIA

Szybkość pojawienia się pierwszych efektów jak i ich utrzymanie się zależy od sposobu przyjęcia substancji do organizmu. Plastry fentanylowe zaczynają w pełni działać po około 12 do 24 godzinach, a ich efekty utrzymują się do 72 godzin. Po podaniu dożylnym efekt zaczyna się praktycznie od razu, a kończy po około 2-4 godzinach. Doustne przyjęcie zaczyna działanie po około 30-60 minutach i utrzymuje się do 6 godzin. Do efektów fentanylu zalicza się:

  • euforia,
  • poczucie zrelaksowania,
  • ulga w bólu,
  • sedacjaObniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego,
  • dezorientacja,
  • senność,
  • mdłości,
  • wymioty,
  • niemożność oddania moczu,
  • halucynacje (rzadko),
  • zwężenie źrenic.

SZKODLIWOŚĆ

Fentanyl jest substancją, która bardzo mocno uzależnia, dlatego stałe przyjmowanie go jest niebezpieczne. Jego stosowanie również wiąże się z budową tolerancji, która powoduje ciągłe zwiększanie dawek, w celu osiągnięcia podobnego efektu co wcześniej. Przedawkowanie może wystąpić bardzo szybko ze względu na to że już niewielkie ilości zagrażają życiu (już 2mg fentanylu powoduje śmierć w większości przypadków).

Efekty fentanylu da się zneutralizować z pomocą antagonistów receptorów opioidowych takich jak np. nalokson. W sytuacjach gdzie rozpozna się przedawkowanie fentanylu (bądź innego opioidu) i posiada się nalokson pod ręką, wskazane jest jego podanie.

ZAGROŻENIE

W trakcie długiego przyjmowania fentanylu mogą pojawić się bardzo niebezpieczne objawy takie jak:

  • depresja,
  • bezsenność,
  • myśli samobójcze,
  • depresja oddechowa.

Przy większej dawce fentanyl powoduje sztywność klatki piersiowej, co wraz z depresją oddechową może prowadzić do śmierci przez uduszenie. Istnieją też analogi fentanylu, które potrafią być jeszcze mocniejsze w swoim działaniu.

Również w przypadku podrobionych leków lub innych substancji z czarnego rynku, szczególnie opioidów, może występować w nich domieszka fentanylu - zarówno dodana celowo, jak i przypadkowa. Niesie to ze sobą ryzyko potencjalnego przedawkowania.

STATUS PRAWNY

Fentanyl ze względu na swoje narkotyzujące efekty w większości krajów znajduje się pod restrykcją sprzedaży. W Polsce można go kupić, jednak tylko na receptę. W Ameryce w Prawie o Kontrolowanych Substancjach (Controlled Substances Act) znajduje się w grupie II (duży potencjał nadużycia wraz z niewielkim uznanym zastosowaniem medycznym).

ZOBACZ Z CZYM SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNY JEST FENTANYL

Inne artykuły z kategorii substancje

Bibliografia

Transdermal Fentanyl: Pharmacology and Toxicology

The rising crisis of illicit fentanyl use, overdose, and potential therapeutic strategies

Fentanyl

Fentanyl

Fentanyl IV/IM Formula (Sublimaze®)

Ta strona korzysta z plików cookie, używamy ich w celu prowadzenia analityki oraz optymalizacji publikowanej treści. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie zmieniając ustawienia w swojej przeglądarce.